Türkçe (TRY)
Pekin
Pekin veya Beijing (Çince: 北京; pinyin: Běijīng), Çin'in başkenti ve Şanghay'dan sonra ülkenin ikinci büyük metropol alanıdır. Türkiye Türkçesinde yazılmış Çin devlet kaynaklarında Beijing adı kullanılır. Merkezî yönetim tarafından, doğrudan yönetilen belediye olarak sınıflandırılan kent, kuzeyde, batıda, güneyde Hebei iline; güneybatıda Tientsin iline komşudur. Pekin ayrıca Çin'in dört büyük başkentinden biridir.
Moğol İmparatoru ve aynı zamanda Çin'deki Yuan Hanedanı'nın kurucusu Kubilay Han'ın burayı siyasal merkez edindiği 1272'den başlayarak, kısa aralıklar dışında Çin'in sürekli başkenti olmuştur. Ming Hanedanı (1368-1644) döneminde, "Kuzey Başkenti" anlamına gelen bugünkü adını aldığı 1420'de resmi başkent oldu. Dünyanın en eski başkentlerinden biri olarak sekiz yüzyıl boyunca Çin'in tarihinde belirleyici bir yer tutan Pekin, zengin Çin tarihine ait birçok eseri barındırır.
Moğol İmparatoru ve aynı zamanda Çin'deki Yuan Hanedanı'nın kurucusu Kubilay Han'ın burayı siyasal merkez edindiği 1272'den başlayarak, kısa aralıklar dışında Çin'in sürekli başkenti olmuştur. Ming Hanedanı (1368-1644) döneminde, "Kuzey Başkenti" anlamına gelen bugünkü adını aldığı 1420'de resmi başkent oldu. Dünyanın en eski başkentlerinden biri olarak sekiz yüzyıl boyunca Çin'in tarihinde belirleyici bir yer tutan Pekin, zengin Çin tarihine ait birçok eseri barındırır.
Çin'in kuzeydoğusunda, Sarı Denizin Bo Hai Körfezinden yaklaşık 160 km içeride, üçgen biçimli Kuzey Çin Ovasının kuzey ucunda yer alır. 14 kentsel semte ve 2 kırsal ilçeye ayrılan Pekin'in kent alanı 4.567 km², metropoliten alanı 16,801 km²'dir.
Dünyadaki en büyük metropol alanlardan biri olan kent, Çin'in ulaşım merkezi olarak, birçok demiryolu ve karayolunun merkezidir. Kent ayrıca ülkeye dışarıdan gelen uçuşların birçoğunun gerçekleştiği bir merkezdir. Pekin, ülkenin siyaset, eğitim ve kültür merkezi olarak tanımlansa da, Şanghay ve Hong Kong, ekonomik alanda kentin önündedir. Pekin, 2008 Yaz Olimpiyatları'na ev sahipliği yapmıştır.
"Beijing", birçok Uzak Asya ülkesindeki isimlendirme geleneğine benzer şekilde "kuzey başkenti" anlamına gelir. Buna benzer isme sahip diğer kentler arasında Çin'de "güney başkenti" anlamına gelen Nankin; "doğu başkenti" anlamına gelen Japonya'daki Tokyo, Vietnam'daki Hanoi'nin eski adı Đông Kinh; "başkent" anlamına gelen Japonya'daki Kyoto ve Güney Kore'deki Seul'un eski adı Gyeongseong yer alır. Pekin'in kurulu olduğu 30–40 m yüksekliğindeki düzlüğün kuzey kenarını Moğolistan Platosu, kuzeydoğu kenarını ise Yan Dağları oluşturur. Jeologların "Pekin Koyu" adını verdiği çukur alan kenti kuzeydoğudan güneybatıya doğru kuşatır, güney ve doğuda da asıl büyük ovaya açılır.
Önemli dağ geçitlerinin güneydeki kesişme noktasında yer alan Pekin, Kuzey Çin Ovasını kuzeydeki sıradağ, ova ve platolara bağlayan ulaşım hattı üzerinde doğal bir geçit konumundadır. Bu stratejik öneminden dolayı 700 yılı aşkın bir süre genil Orta Asya hinterlandına açılan kervan yollarının başlangıç noktası olmuştur.
Pekin'de, ılıman kuşakta görülen karasal bir muson iklimi hüküm sürer. Kışlar, Moğolistan Platosu'ndan gelen Sibirya hava kütlelerinin etkisiyle uzun, soğuk ve kurak geçer. En soğuk ay olan ocakta ortalama sıcaklık -4 °C'yi bulur. Yaz aylarında genellikle güneybatıdan Kuzey Çin'e giren sıcak ve nemli hava yağışlara yol açar. Yıllık yağış miktarının (635 mm) büyük bölümü bu mevsimde düşer. Temmuz ortalama 26 °C ile en sıcak aydır.
Pekin Belediyesi, Tientsin Belediyesiyle sınırdaş olduğu iki nokta dışında, Hebei yönetim bölgesiyle çevrilidir. Pekin kenti ve çevresinin dev bir metropoliten alan olarak düzenlenmesinin geçmişi 15. yüzyıl başlarına değin uzanır. Bugünkü metropoliten alan, kent merkezinde ve banliyölerde olan 14 semt ile çevredeki iki ilçeyi (xian) kapsar.
Bununla birlikte kentsel işlevler açısından birbirini çevreleyen eşmerkezli üç kuşağa ayrılabilir. Surlarla çevrili eski kent merkezini içine alan birinci kuşakta eski saraylar, resmi binalar, alışveriş merkezleri ve eski konut alanları yer alır. Yakın banliyölerden oluşan ikinci kuşakta yeni fabrikalar, okullar, resmi binalar vardır. Bu kuşağın sınırında tarım alanlarının oluşturduğu dar bir şerit bulunur. En dıştaki banliyöleri kapsayan üçüncü kuşak belediye alanının en büyük bölümünü içine alır ve ilk iki kuşaktaki kentsel nüfusa kaynak sağlayan bir ekonomik dayanak işlevi görür.
Pekin, Çongçing ve Şanghay'dan sonra Çin'deki üçüncü büyük belediyedir. 2010 itibarıyla Pekin'in daimi ve geçici ikamet edenlerle beraber toplam nüfusu 19,612,368'dir. Bu istatistik aynı zamanda kentin nüfusunda son on yıldaki yüzde 44'lük artışa işaret eder.
Pekin, Çin Demiryolu Sistemi'nin merkezlerinden biridir. Geleneksel dokuz demiryolu hattı şehirden yayılır; Şanghay (Jinghu Hattı), Guangzhou (Jingguang Hattı), Kowloon (Jingjiu Hattı), Harbin (Jingha Hattı), Baotou (Jingbao Hattı), Qinhuangdao (Jingqin Hattı), Chengde (Jingcheng Hattı), Tongliao, İç Moğolistan (Jingtong Hattı) ve Yuanping, Shanxi (Jingyuan Hattı). Ayrıca Moskova (Rusya), Pyongyang (Kuzey Kore), Ulan Bator (Moğolistan) ve Hanoi (Vietnam) gibi yabancı başkentlere ekspres tren seferleriyle bağlanır. Bunlara ek olarak Pekin iki yüksek hızlı tren hattına sahiptir; 2011'de açılan Pekin-Şanghay Yüksek Hızlı Tren Hattı ile 2008'de hizmete giren Pekin-Tientsin Şehirlerarası Demiryolu. Pekin merkez tren istasyonu 1959'da açılmıştır; Batı Tren İstasyonu 1996'da, yüksek hızlı tren seferlerinin yapıldığı güney istasyonu istasyonu ise 2008'de yenilerek hizmete girmiştir.
Ulusal bağlantı yolları ağının bir parçası olan Pekin'den çıkan bir düzine kadar otoyol ülkenin çeşitli yerlerine uzanır. Pekin'in şehir içi ulaşımı, Yasak Kent'i merkez alan beş çevre yoluna bağlıdır. 2010 yılı itibarıyla şehirde kayıtlı olarak 4 milyon otomobil bulunmaktadır. 2010 yılında haftada ortalama 15.500 aracın trafiğe katılığı Pekin'de, 2010 sonu itibarıyla 5 milyon otomobilin olduğu tahmin dilmektedir.
Kentin ana havalimanı olan Pekin Başkent Uluslararası Havalimanı kent merkezinin yaklaşık 20 km kuzeydoğusundadır. Başkent Uluslararası Havalimanı yolcu trafiği olarak dünyanın en yoğun ikinci havalimanıdır. 2008 Yaz Olimpiyatları için yapılan genişletme çalışmalarıyla üç ayrı terminale ulaşan havaalanının, 3. Terminali dünyadaki en büyüklerinden biridir. Pekin'e yapılan dış hat uçuşlarının tamamı ile iç hat uçuşlarının büyük kısmı buradan gerçekleşir. Air China'nın merkezi olan Başkent Uluslararası Havalimanı, China Southern ve Hainan Airlines'ın bir merkezidir.
