Türkçe (TRY)
Nur-Sultan
Nur-Sultan (Kazakça: Нұр-Сұлтан; Rusça: Нур-Султан) ya da eski adıyla Astana (Kazakça: Астана), Kazakistan'ın başkenti ve ikinci büyük şehridir. Şehir, Kazakistan'ın kuzeyinde Akmola Eyaleti içerisinde İşim Nehri'nin kıyısında yer almaktadır. 1998'de Kazakistan'ın başkenti ilan edilmiş olup insanların ülkenin güney kesiminde yığılmasını önlemek amacıyla Almatı'dan buraya taşınmıştır. Nur-Sultan, ülkenin en büyük kenti Almatı ile birlikte doğrudan yönetilen cumhuriyet şehri statüsüne sahiptir. Şehrin nüfusu 1 Aralık 2017 tarihi itibarı ile 1,029,556'dır.
Nur-Sultan, Kazakistan'ın başkenti olduktan sonra büyük bir değişim gösterdi. Modern Nur-Sultan planlı bir başkent olup ana planı Japon mimar Kishō Kurokawa tarafından tasarlandı. Kazakistan hükûmetinin merkezi olan Nur-Sultan, Parlamento Binası, Yüksek Mahkeme, Ak Orda Sarayı ve çok sayıda devlet dairesi ve ajansının yanı sıra birçok fütüristik bina, otel ve gökdelene ev sahipliği yapmaktadır. Nur-Sultan ayrıca kapsamlı sağlık, spor ve eğitim sistemine sahiptir. Astana, Kazakça'da "başkent" anlamına gelmektedir.
Nur-Sultan, Kazakistan'ın başkenti olduktan sonra büyük bir değişim gösterdi. Modern Nur-Sultan planlı bir başkent olup ana planı Japon mimar Kishō Kurokawa tarafından tasarlandı. Kazakistan hükûmetinin merkezi olan Nur-Sultan, Parlamento Binası, Yüksek Mahkeme, Ak Orda Sarayı ve çok sayıda devlet dairesi ve ajansının yanı sıra birçok fütüristik bina, otel ve gökdelene ev sahipliği yapmaktadır. Nur-Sultan ayrıca kapsamlı sağlık, spor ve eğitim sistemine sahiptir. Astana, Kazakça'da "başkent" anlamına gelmektedir.
Nur-Sultan, 19. yüzyılda Çarlık Rusyası döneminde Akmolı ("beyaz mezar") ve Akmolinsk adları ile bilinmekteydi. 1961 yılında Sovyetler Birliği döneminde Bakir Topraklar Projesi sırasında Tselinograd adını aldı. 1991 yılında Kazakistan'ın bağımsızlığını ilan etmesinin ardından Akmola olarak değiştirildi. 1998'de şehrin ülkenin yeni başkenti olmasıyla Astana olarak değiştirildi. 2019'da ise 28 yıl devlet başkanlığı yapan Nursultan Nazarbayev'in görevden çekilmesini takiben kendisinin onuruna şehrin adı Nur-Sultan olarak değiştirildi.
Nur-Sultan idari olarak dört ilçeye (аудан awdan) ayrılmaktadır. İlk olarak Almatı (Алматы) ve Sarıarka (Сарыарқа) ilçeleri 6 Mayıs 1998 tarihinde cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile kuruldular. Kentin sol yakası olarak da bilinen Yesil ilçesi (Есіл) 5 Ağustos 2008 tarihinde kuruldu. 16 Mart 2018 tarihinde dördüncü ilçe olan Baykonur ilçesi (Байқоңыр) ise Sarıarka ve Almatı ilçelerinden alınan topraklarla kuruldu.
Nur-Sultan'ın ekonomisi ticaret, sanayi, ulaşım, haberleşme ve inşaat sektörüne dayanmaktadır. Kentin sanayi üretimi, temel olarak inşaat malzemeleri, gıda ve makine mühendisliğine dayalıdır. Nur-Sultan, Samruk-Kazına, Kazakistan Demiryolları, KazMunayGaz, KazTransOil, Kazatomprom, KEGOC, Kazpost ve Kazakhtelecom gibi devlet şirketlerinin merkezine ev sahipliği yapmaktadır. Nur-Sultan'ın başkent olması kentin ekonomik gelişimine güçlü bir destek vermiştir. Şehrin yüksek ekonomik büyüme oranı çok sayıda yatırımcı çekmiştir. Başkent olmasından itibaren 16 yıl içinde yatırım hacmi yaklaşık 30 kat arttı, gayrisafi bölgesel hasıla 90 kat arttı ve sanayi üretimi 11 kat arttı. Şehrin gayri safi bölgesel hasılası, ülkenin GSYİH'inin yaklaşık %8.5'ini oluşturmaktadır. Ekim 2016'da Akıllı Toplum Forumu tarafından yayınlanan rapora göre, Nur-Sultan dünyanın en iyi 21 akıllı topluluğunun listesinde yer almaktadır. Nur-Sultan aynı zamanda Expo 2017'ye ev sahipliği yapmıştır.
Nur-Sultan'daki şehiriçi toplu taşıma otobüs ve dolmuşlar ile sağlanmaktadır. Günde 720.000'den fazla kişi toplu taşıma araçlarını kullanmaktadır. Toplu taşımacılık sektöründe çalışan 3000'in üzerinde çalışanı ile 1000'den fazla araç tarafından 40'ın üzerinde otobüs hattı hizmet vermektedir. Tıpkı otobüslerde olduğu gibi, dolmuşlarında önceden belirlenmiş hatları vardır ve paylaşımlı olarak çalışırlar. Toplamda dokuz dolmuş hattı bulunmaktadır. 2011 yılında Nur-Sultan belediyesi, kentte "Nur-Sultan'ın yeni ulaşım sistemi" olarak bilinen bir dizi değişiklik ve program uygulamak için bir şirket kurdu. Bu programların bir parçası olarak, Nur-Sultan'da metrobüs hatlarının işletmeye başlaması bekleniyor. Kentte aynı zamanda hafif bir metro hattı yapılması planlanmaktadır. Nur-Sultan'da ayrıca hava taksi hizmeti ve bisiklet paylaşım sistemine sahiptir.
Nursultan Nazarbayev Uluslararası Havalimanı, şehir merkezinin 17 kilometre güneydoğusunda yer almaktadır ve kentin iç ve dış sivil hava trafiğinin ana kapısıdır. 2014 yılı itibarı ile 2,960,181 yolcu ile Kazakistan'ın ikinci en işlek havalimanıdır. Havalimanı, ülke içinde ve uluslararası olarak düzenli yolcu seferleri yapan 13 havayoluna ev sahipliği yapmaktadır. Air Astana, havalimanındaki ikinci büyük havayolu şirketidir. 2017 yılında yolcu trafiğindeki %50'lik bir artış, yaklaşık 40.000 m²'lik bir alana sahip yeni bir terminalin inşasını teşvik etmiştir. Nur-Sultan, ülkenin merkezinde yer alması nedeniyle karayolu ve Demiryolu ağları için bir ulaşım merkezi görevi görmektedir. Astana Garı şehrin ana tren istasyonu olup her gün yaklaşık 7 bin kişiye hizmet vermektedir. Yeni bir tren istasyonu olan Nurlu Yol, Expo 2017 etkinliği sırasında 12,000 yolcu kapasitesi ile inşa edildi. Almatı'ya Tulpar Talgo adında günlük bir ekspres tren hizmeti düzenlenmektedir. Kısa vadeli planlar arasında sanayi bölgesinde yeni bir tren istasyonunun inşası ve CHPP-3'ün çevresinde yük trenleri için yeni bir terminal inşa edilmesi bulunmaktadır.
M-36 Çelyabinsk-Almatı ve A-343 Nur-Sultan-Kızılyar karayolları şehirden geçmektedir. Nur-Sultan'ın stratejik coğrafi konumu, şehrin bölgedeki komşu istasyonlarda oluşan kargolar için bir nakliye ve yeniden yükleme merkezi olarak hizmet vermesini sağlamaktadır.
